NGA TRUẬT
Tên thuốc: Rhizoma Zedoariae
Tên khoa học: Curcumia zedoaria Rosc
Họ Gừng
(Zingiberaceae)
Bộ phận dùng: thân rễ (thường gọi là củ). Vỏ vàng
nâu trong sắc xám xanh, mùi thơm đặc biệt; có khi có củ dái hình con quay. Củ
khô rất cứng.
Tính vị: vị cay, đắng, tính ôn.
Quy kinh: Vào kinh Can.
Tác dụng: thuốc hành khí. thông huyết, tiêu
tích.
Chủ trị: trị đau bụng, hoắc loạn.
- Khí huyết ứ trệ
biểu hiện đau bụng, mất kinh, có khối kết ở bụng hoặc thượng vị. Nga truật phối
hợp với Tam lăng trong bài Nga Truật Hoàn.
- Rối loạn
công năng vận hóa của tỳ biểu hiện khó tiêu, đầy tức đau bụng và thượng vị: Nga
truật phối hợp với Tam lăng, Sơn tra, Mộc hương và Chỉ thực
Liều dùng: Ngày dùng 3 - 6g.
Cách Bào chế:
Theo Trung Y: Mài với
giấm, lấy bột sao khô, rây qua (Lôi Công Bào Chích Luận).
Lùi vào tro nóng cho chín
mềm, giã nát nhỏ, tẩm giấm sao (Bản Thảo Cương Mục).
Theo kinh nghiệm Việt
Nam: Củ tươi: rửa sạch, thái lát phơi khô. Khi dùng tẩm giấm hoặc nước đồng
tiện một đêm, sao qua.
Củ khô: rửa sạch, đồ
nhanh cho mềm rồi thái lát, tẩm sao như trên (thường dùng).
Tán bột (sau khi đã tẩm
sao) để làm hoàn tán.
Bào chế như Hương phụ tứ
chế thì rất tốt.
Bảo quản: để nơi khô ráo, đậy kín, năng phơi
sấy.
Kiêng kỵ: cơ thể hư yếu mà có tích thì không
nên dùng, muốn dùng phải phối hợp với Sâm, Truật.