*** Y HỌC PHƯƠNG ĐÔNG *** NGUYỄN HƯNG *** HOTLINE : 0945235868 ***

NGŨ HÀNH

Ngũ Hành


NGŨ HÀNH

5 yếu tố còn gọi là "Ngũ hành" tiêu biểu cho những quá trình là cơ sở của các chu trình của tạo hoá, và do vậy tương ứng với cơ thể người.

Trong tiếng Hán "hành" nghĩa là quá trình một sự vật tác động lên một sự vật khác. Liên hệ với 5 yếu tố, chu kỳ của các quá trình có thể được thể hiện như sau:
• Gỗ cháy thành lửa
• Lửa tạo ra tro bụi hình thành nên đất
• Trong lòng đất, kim loại được đốt nóng sẽ chảy và tạo ra hơi nước
• Nước được tạo ra sau đó sẽ nuôi dưỡng cây cối hay gỗ

5 yếu tố, các đặc điểm của chúng và mối quan hệ giữa chúng với cơ thể có thể được định nghĩa như sau:

Hỏa

Nóng, bốc lên, ánh sáng và năng lượng được thể hiện trong y học cổ truyền Trung Quốc là các chức năng tâm (âm) và tiểu tràng (dương). Hoả cũng tác động đến các quá trình của tâm bào (âm) và tam tiêu đại diện cho các phần dưới, trên và giữa cơ thể cũng như tuần hoàn tân dịch ở những vùng này (dương). Vui sướng (đam mê) là cảm xúc gây mất cân bằng trong yếu tố này.

Thổ

Sinh sôi, sinh sản, tăng trưởng. Thổ liên quan đến vị (dương) và tỳ (âm). Vị bắt đầu quá trình tiêu hoá trong khi tỳ chuyển hoá và vận chuyển năng lượng từ thức ăn và đồ uống đi khắp cơ thể. Ưu tư là cảm xúc tạo nên sự mất cân bằng của yếu tố này.

Kim

Là chất dẫn, yếu tố này bao gồm phế (âm), đưa năng lượng sống đi khắp cơ thể và đại tràng (dương) đóng vai trò nhận và bài tiết những chất cặn bã. Buồn rầu hoặc đau khổ là cảm xúc tạo nên sự mất cân bằng trong yếu tố này.

Thuỷ

Ướt, đi xuống, chảy . Thuỷ tượng trưng cho bàng quang (dương) và thận (âm). Bàng quang nhận, lưu giữ và bài tiết nước tiểu. Sự chuyển hoá nước sẽ tiêu hao tân dịch trong khắp cơ thể, giữ ẩm cho cơ thể và sau đó tích luỹ tại thận. Thận cũng tàng tinh và là gốc của âm và dương của toàn cơ thể. Sợ hãi và kinh hoàng là cảm xúc gây ra sự mất cân bằng trong yếu tố này.

Mộc

Vững chắc và bén rễ sâu. Mộc tượng trưng cho can (âm), và đởm (dương). Can chứa máu và điều hoà dòng chảy của khí. Ðởm có chức năng lưu giữ và bài tiết mật. Cáu giận là cảm xúc gây mất cân bằng ở can, trong khi sự lưỡng lự (thiếu quyết đoán) liên quan đến đởm.

Tạng phủ

Tạng phủ là thuật ngữ mô tả các phủ tạng âm và dương trong cơ thể. Tạng âm được gọi là Tạng trong khi tạng dương được gọi là Phủ.

Mười hai tạng phủ trong y học Trung Quốc (tương ứng với mười hai đường kinh trong cơ thể) được phân loại theo chức năngchuyển dạng (tạng âm) hay vận chuyển (phủ dương).

Tạng gồm 6 cơ quan đặc (âm):
• Tâm
• Tâm bào
• Phế
• Tỳ
• Can
• Thận

Phủ gồm 6 cơ quan rỗng (dương)
• Tiểu tràng
• Tam tiêu
• Vị
• Ðại tràng
• Ðởm
• Bàng quang

Nguyên nhân của sự thiếu hoà hợp:

Y học cổ truyền Trung Quốc xem xét nguyên nhân của bệnh theo 3 vùng chính: nguyên nhân bên ngoài (ngoại nhân), nguyên nhân bên trong (nội nhân) và nhóm các nguyên nhân khác chủ yếu liên quan đến lối sống. Các nguyên nhân này bao gồm:

6 NGUYÊN NHÂN BÊN NGOÀI

Sáu nguyên nhân bên ngoài gây ra bệnh (còn gọi là lục dâm) là nguyên nhân của sự thiếu hoà hợp liên quan đến các điều kiện khí hậu. Sự quá mức (thịnh) của gió (phong), lạnh (hàn), nóng (nhiệt), ẩm ướt (thấp), khô ráo (táo) và nóng mùa hè (thử) có thể có tác động phá huỷ thế giới mà chúng ta đang sống, chúng có thể làm thay đổi nghiêm trọng sự cân bằng trong cơ thể bằng cách làm giảm hay làm bế tắc dòng chảy của khí ở các tạng phủ.

Phong là hay gặp nhất trong 6 yếu tố bên ngoài và ảm chỉ khả năng bệnh lan ra khắp cơ thể. Triệu chứng phổ biến liên quan đến phong bao gồm: run, sốt, cảm gió, cúm, đau đầu, dị ứng, các bệnh thấp khớp cũng như hoa mắt và chóng mặt.

Hàn liên quan đến sự mất cân bằng biểu hiện thành các bệnh làm suy giảm hệ miễn dịch của cơ thể như: cảm lạnh, ho, dị ứng đường hô hấp trên, cũng như tuần hoàn kém, thiếu máu và tiêu hoá yếu.

Bệnh nhiệt được mô tả là nóng và viêm, nặng lên do thời tiết nóng và tiếp xúc với sức nóng trực tiếp. Chúng tiêu biểu cho quá trình chuyển hóa quá tích cực có thể dẫn đến tăng huyết áp, cương giáp, loét, viêm đại tràng, viêm khớp, cũng như cúm và chứng phát ban ở da.

Các triệu chứng thấp hình thành do ăn nhiều được tạo ra do thức ăn lỏng và dầu mỡ cũng như do thời tiết ẩm ướt. Những triệu chứng này có thể bao gồm sưng, béo phì; hình thành u nang, khối u và bướu và tăng sản sinh đờm. Sản sinh đờm có thể ảnh hưởng đến xoang và đường hô hấp trên trong đó có phổi và tiểu phế quản.

Táo có thể làm tổn hại hệ dinh dưỡng và tạo ra sự mất cân bằng tương tự cho cơ thể, gây ra những rối loạn ở phổi, xoang, đại tràng, da, tiêu hoá và cơ quan sinh sản.

Thử, hay tiếp xúc quá mức với ánh nắng và thời tiết nóng bức, có thể gây ra các bệnh như say nóng, chóng mặt, buồn nôn, khát và kiệt sức.

7 NGUYÊN NHÂN NỘI TẠI

7 nguyên nhân nội tại, còn gọi là Thất Tình, là những bệnh do cảm xúc mãnh liệt, kéo dài hoặc bị kìm nén gây ra và được định nghĩa như sau:

Buồn rầu: làm giảm dòng chảy của khí trong phổi và tim, và có liên quan với trầm cảm, mệt mỏi, mất kinh, thở nông, hen, dị ứng, cảm lạnh và cúm.

Đau khổ: tương tự như buồn, gây tổn thương phổi, giảm miễn dịch với cảm lạnh và cúm, cũng như với các bệnh đường hô hấp trên mạn tính như khí phế thũng, dị ứng và hen

Ưu tư: hay tâm trí quá vướng mắc vào các hoạt động như lo lắng, tư duy, hoặc học hỏi có thể làm cạn kiệt tỳ khí, và có thể gây phù, rối loạn tiêu hóa, chán ăn và mệt mỏi.

Kinh sợ: hoặc hoang tưởng khiến khí bị giảm sút, có thể gây hại cho thận, lưng hoặc các khớp khi cảm xúc này liên tục xuất hiện.

Khủng khiếp: hoặc sốc, không giống như kinh sợ ở chỗ cảm giác này xuất hiện rất đột ngột, làm khí bị phân tán. Sự thay đổi nhanh chóng trong dòng chảy của khí ảnh hưởng trước hết tới tâm với các triệu chứng như thở gấp và hồi hộp, sau đó lan xuống phần dưới cơ thể theo cách tương tự như kinh sợ, gây tổn thương thận, lưng và các khớp.

Tức giận: bao gồm tất cả các cảm xúc tiêu cực của giận dữ, cáu kỉnh, thất vọng và oán giận, làm khí tăng không phù hợp. Tức giận có liên quan với đau đầu, lú lẫn, chóng mặt và huyết áp cao.

Vui mừng: trong y học Trung Hoa dùng để chỉ sự vui mừng thái quá và có liên quan với bệnh do quá ham mê. Kết quả là tổn thương tâm và các bệnh như hysteria, loạn trí và mất ngủ có thể nảy sinh.