BÁCH
HỢP
Tên thuốc: Bulbus Lili
Tên khoa học: Lilium browii F.F. Br. var. colchesteri WilsHọ Hành Tỏi (Liliaceae)
Bộ phận dùng: vẩy, tép của nó (vẫn gọi là củ) dài độ 3 - 4cm, rộng độ 4 - 9
mm, màu trắng ngà, trong sáng. Thứ tép khô, dày, không đen, không mốc mọt, sạch
tạp chất, có nhiều chất nhớt, bề ngang trên 1cm là tốt nhất. Thứ bề ngang từ 4
- 9 mm, màu đen là vừa.
Không nhầm lẫn với:
- Thứ vẩy Tỏi voi (cây Loa kèn đỏ, Amaryllis bellodena Sweet, Họ
Thuỷ tiên). Vẩy mỏng, to, không có chất nhớt. Thứ này gây nôn mửa.
- Thứ vẩy nghi là vẩy Hải thông (Urginea maritima (L). Baker, Họ
Hành tỏi) Thứ này giống vẩy Bách hợp, nhưng nhỏ hơn, ít chất nhớt, nếm hơi cay,
uống vào sẽ bị say.
Tính vị: vị đắng, tính hơi hàn.
Quy kinh: Vào kinh Tâm, Phế.
Tác dụng: nhuận Phế, chỉ ho, định Tâm, an thần, thanh nhiệt, lợi tiểu.
Chủ trị: ho lao, thổ huyết, đau tim, phù thũng, đau cổ Họng, đau bụng (sao
qua).
Phế âm suy kèm hoả vượng biểu hiện như ho và ho ra máu: Dùng Bách
hợp với Huyền sâm, Xuyên bối mẫu và Sinh địa hoàng trong bài Bách Hợp Cố Kim
Thang.
Giai đoạn cuối của bệnh do sốt gây ra kèm nhiệt tồn biểu hiện như
kích thích, trống ngực mất ngủ và ngủ mơ: Dùng Bách hợp với Tri mẫu, Sinh địa
hoàng trong bài Bách Hợp Địa Hoàng Thang
Liều dùng: Ngày dùng từ 10 - 12g.
Cách bào chế:
Theo Trung Y: đào củ về, rửa sạch đất cát, phơi cho hơi se se, tách
ra từng vẩy, tép, phơi khô hoặc nhúng qua nước sôi phơi khô.
Theo kinh nghiệm Việt Nam: Mua ở quốc doanh dược phẩm về (thứ đã
chế biến) để nguyên cả vẩy cho vào thang thuốc. Nếu dùng làm thuốc hoàn tán thì
tán bột. Thường dùng để sống. Cũng có khi sao qua tuỳ từng trường hợp.
Bảo quản: dễ hút ẩm biến sang màu đỏ nâu, hoặc mốc mọt giảm chất lượng. Cần
để nơi khô ráo.
Không được sấy hơi diêm sinh, màu sẽ trắng, biến vị và chất.
Kiêng kỵ không dùng trong các trường hợp ho do phong, hàm xâm nhiễm hoặc
tiêu chảy do Tỳ Vị bị hàn.
|
 |
 |
 |
