THẢO QUYẾT MINH
(Semen Cassiae Torae)
Còn
có tên: Quyết minh tử, Hạt Muồng.
Bộ
phận dung là Hạt khô chín của cây Thảo quyết minh (Cassia Tora L.).
Vị
ngọt đắng mặn, tính hơi hàn, qui kinh Can đởm.
Thành
phần chủ yếu:
Trong
hạt Muồng có altraglucozit, thủy phân sẽ cho emodin và glucoza, ngoài ra còn có
rein, crysophanola, các chất khác có chất nhày, protid, chất béo và sắc tố.
Tác
dụng dược lý:
- Theo Y
học cổ truyền, thuốc có tác dụng thanh can, ích thận, minh mục. Do có chất
antragluocozit, thuốc có tác dụng tăng sự co bóp của ruột ( thông tiện) mà
không gây đau bụng.
- Có tác
dụng diệt khuẩn.
- Thực
nghiệm chứng minh thuốc có tác dụng hạ áp.
Ứng
dụng lâm sàng:
1.Trị
viêm màng tiếp hợp cấp: ( mắt
đỏ sưng đau, chảy nước mắt) thuốc có tác dụng thanh can hỏa, dùng bài:
- Quyết
minh tử tán: Quyết minh tử 16g, Thạch quyết minh 12g, Cúc hoa 12g, Mạn
kinh tử, Hoàng cầm, Bạch thược mỗi thứ 12g, Thạch cao 20g, Xuyên khung 6g,
Mộc tặc 12g, Khương hoạt 8g, Cam thảo 4g, sắc uống. Trị đau mắt đỏ, đau
đầu do phong nhiệt.
- Quyết
minh tử thang: Quyết minh tử (sao vàng)12g, Sài hồ, Đạm trúc diệp, Cúc hoa
mỗi thứ 12g, Hoàng liên, Phòng phong mỗi thứ 8g, Thăng ma 4g, Tế tân 2g,
Cam thảo 4g.
- Quyết
minh tử, Dã cúc hoa mỗi thứ 12g, Mạn kinh tử, Xuyên khung, Toàn yết mỗi
thứ 8g, sắc uống trị chứng đau nửa đầu.
2.Trị
đau đầu do huyết áp cao ( thể can dương thịnh): dùng
độc vị Thảo quyết minh 20g, sắc uống hoặc gia thêm Câu đằng, Bạch tật lê mỗi
thứ 12g.
3.Trị
cườm mắt thị lực giảm: do
can thận bất túc, chứng quáng gà:
- Quyết
minh tử, Câu kỷ tử mỗi thứ 12g, Gan lợn 100 - 150g nấu chín ăn luôn gan
trị quáng gà.
- Quyết
minh tử, Sa tật lê, Câu kỷ tử, Nữ trinh tử, Cốc tinh thảo, Cúc hoa mỗi thứ
12g, Sanh địa 16g, sắc uống trị cườm, giảm thị lực.
4.Trị
táo bón: trường
hợp táo bón kinh niên có thể dùng hạt muồng thường xuyên sắc uống thay nước
chè, hoặc gia thêm Me chín (lấy cơm bỏ hạt) lượng bằng nhau, sấy khô tán bột
mịn trộn mật ong vừa đủ làm viên, mỗi lần uống 10 - 20g trước lúc ngủ có tác
dụng nhuận tràng.
5.Trị
hắc lào: nấm
chàm trẻ em.
- Thảo
quyết minh 20g, rượu 40 - 50ml, giấm 5ml ngâm trong 10 ngày lấy nước bôi
lên.
- Có báo
cáo dùng độc vị Thảo quyết minh trị cao huyết áp, viêm gan, táo bón kinh
niên có kết quả tốt.
Liều
thường dùng và chú ý:
- Liều
thường dùng: 12 - 20g, dùng độc vị lượng cao hơn.
- Trường
hợp tiêu chảy không dùng.