THÔNG THẢO
(Medulla Tetrapanacis)
Thông
thảo là lõi phơi hay sấy khô của thân cây Thông thảo Tetrapanax papyriferus
(Hook) K.Koch, dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản thảo thập di
thuộc họ Ngũ gia bì (Araliaceae). Ở nước ta đã phát hiện cây Thông thảo mọc
hoang ở một số vùng ẩm tại Cao bằng, Lạng sơn, Hà giang.
Tính vị qui kinh:
Vị
ngọt nhạt, tính hơi hàn, qui kinh Phế vị.
Theo
các sách thuốc cổ:
- Sách
Bản thảo cương mục: vị ngọt nhạt, tính hàn, không độc, nhập thái âm phế,
dương minh vị kinh.
Thành phần chủ yếu:
Uronic
acid, galacturonic acid, glucose, xylxylose.
Tác dụng dược lý:
A.Theo
Y học cổ truyền:
Thuốc
có tác dụng: lợi thủy thảm thấp, thông nhũ (kích thích ra sữa).
Chủ
trị các chứng: chứng lâm, thấp ôn, phụ nữ cho con bú, ít sữa.
Trích
đoạn Y văn cổ:
- Sách
Bản thảo cương mục: " thông thảo, sắc trắng mà khí hàn, vị
nhạt, nhập kinh Thái âm Phế, dẫn nhiệt đi xuống nên lợi đại tiểu tiện,
nhập kinh dương minh vị, thông khí đi lên mà thông sữa".
- Sách
Bản thảo chính nghĩa: " thuốc thanh nhiệt lợi thủy, tính vị như
Mộc thông nhưng không đắng, tác dụng tả giáng nhưng không mạnh, thông lợi
mà không thương âm, dùng hợp đối với chứng thấp nhiệt nhẹ, đối với chứng
nhiệt thâm bễ kết, tác dụng kém Mộc thông".
B.Kết
quả nghiên cứu dược lý hiện đại:
Chưa
có tài liệu ghi chép.
Ứng dụng lâm sàng:
1.Trị chứng phù do thấp nhiệt, tiểu ít:
- Thông
thảo thang: Thông thảo, Cù mạch, Thiên hoa phấn, Liên kiều đều 10g, Cát
cánh, Sài hồ, Mộc thông, Thanh bì, Bạch chỉ, Xích thược đều 8g, Cam thảo
3g, sắc uống ngày 1 thang.
- Hải kim
sa 12g, Thông thảo, Hạnh nhân, Kê nội kim, La bạc tử đều 10g, Hậu phác,
Mộc thông, Trần bì đều 6g. Trị cổ trướng nhẹ, tiểu ít, sắc uống ngày 1
thang.
- Thông
thảo, Cù mạch đều 10g, Mộc thông 6g, Liên kiều 10g, Cam thảo 3g, sắc uống
trị viêm tiết niệu.
- Thông
thảo 8g, Phục linh bì 12g, Đại phúc bì 10g, sắc uống trị viêm cầu thận
cấp, phù.
2.Trị ít sữa: thuốc
có tác dụng thông sữa.
- Thông
nhũ thang: Thông thảo 6 - 8g, móng heo 1 đôi, Xuyên khung 6g, Xuyên sơn
giáp 8g, Cam thảo 3g, sắc uống. Ngoài dùng nước hành rửa vú.
- Thông
thảo, cám gạo đều 10g, hạt bông (sao vàng) 15g, nước sắc 600ml sắc còn
200ml chia 3 lần uống trong ngày.
Liều dùng: 3 - 10g.