BÁN HẠ TẢ TÂM THANG
( Thương hàn luận )
Thành phần:
- Bán hạ 8 - 16g
- Can khương 8 - 12g
- Hoàng cầm 8 - 12g
- Đảng sâm 8 - 12g
- Hoàng liên 4 - 8g
- Chích thảo 4 - 8g
- Đại táo 4 quả
Cách dùng:
sắc nước uống.
Tác dụng:
Hòa vị, giáng nghịch, khai kết trừ bi.
Giải thích bài thuốc:
- Bán
hạ để điều hòa tiêu tích, giáng nghịch, chỉ ẩu là chủ dược.
- Can
khương hợp với Bán hạ tân khai tán kết.
- Hoàng
liên, Hoàng cầm khổ giáng tiết tả.
- Đảng
sâm bổ khí.
- Đại
táo, Cam thảo kiện tỳ điều hòa các vị thuốc.
Tóm lại trong bài thuốc có các vị thuốc hàn
nhiệt cùng dùng để điều hòa âm dương, cay đắng cùng dùng để điều hòa thăng
giáng, bổ tả điều chỉnh hư thực, làm cho vị khí điều hòa chức năng hồi phục,
thì các chứng đầy, nôn, tả sẽ khỏi.
Ứng dụng lâm sàng:
Bài thuốc chủ trị hội chứng vị khí bất hòa gây
nên vùng thượng vị đầy tức, nôn khan, sôi bụng, tiêu chảy, rêu lưỡi vàng mỏng,
nhớt, mạch huyền tế sác.
- Trường
hợp thấp nhiệt tích ở trung tiêu nôn và đầy tức bụng bỏ Đảng sâm, Can
khương, Đại táo, Cam thảo gia Chỉ thực, Sinh khương để giáng nghịch chỉ ẩu
tiêu mãn.
- Trên
lâm sàng bài thuốc dùng để chữa chứng viêm ruột cấp, sốt, nôn, bụng sôi,
tiêu chảy, người mệt mỏi, bụng đầy, rêu lưỡi vàng, mạch huyền tế, sác. Nếu
cơ thể khỏe mạnh bỏ Đảng sâm, Can khương. Nếu bụng đau nôn nhiều hợp Tả
kim hoàn để thanh nhiệt hòa vị cầm nôn, giảm đau. Nếu có tích thực bỏ Đảng
sâm, Chích thảo gia Chỉ thực, Đại hoàng.
Phụ phương:
SINH KHƯƠNG TẢ TÂM THANG
( Thương hàn luận)
Từ bài Bán hạ tả tâm thang bỏ Can khương gia Sinh
khương 12 - 16g có tác dụng hòa vị tiêu thực, cầm tiêu chảy.
CAM THẢO TẢ TÂM THANG
( Thương hàn luận)
Tức là bài Bán hạ tả tâm thang trọng dụng Cam
thảo chủ trị chứng Vị khí hư nhược, khí kết sinh đầy bụng, rối loạn tiêu hóa,
bụng sôi tiêu chảy, bứt rứt, nôn khan.
Ba bài thuốc tả tâm trên đây đều trị chứng ăn
không tiêu, đầy bụng có khác nhau là bài:
- Bán
hạ tả tâm thang trị hàn nhiệt, giao kết sinh đầy bụng.
- Sinh
khương tả tâm thang trị chứng thấp nhiệt uất kết sinh đầy bụng do đó trọng
dụng Sinh khương để tán thực khí.
- Cam
thảo tả tâm thang trị chứng vị hư sinh đầy bụng cho trọng dụng Cam thảo để
bổ trung khí.
HOÀNG LIÊN THANG
( Thương hàn luận)
Thành phần:
- Hoàng liên 4 - 6g
- Bán hạ chế 6 - 12g
- Chích Cam thảo 2 - 4g
- Can khương 2 - 4g
- Quế chi 2 - 4g
- Đảng sâm 6 - 10g
- Đại táo 4 quả
Cách dùng:
sắc nước uống.
Tác dụng:
điều hòa hàn nhiệt hòa vị giáng nghịch cũng như bài Bán hạ tả tâm thang đều
dùng các vị thuốc vừa hàn vừa nhiệt để điều hòa trường vị nhưng bài này có Quế
chi thiên về ôn tán dùng trị chứng thượng nhiệt, hạ hàn, bụng đau nôn mửa.
Bài Bán hạ tả tâm thang có vị Hoàng cầm thiên về
thanh nhiệt thường chủ trị chứng vị khí bất hòa gây nên bụng đầy, nôn mửa, tiêu
chảy.