ĐẠM ĐẬU XỊ
Tên
thuốc: Semen Sọae
Praeparatum
Tên
khoa học: Se men soJae
praeparatum
Họ
Đậu (Fabaceae)
Bộ
phận dùng: chọn thứ đậu đen
to, không mọt.
Tính
vị: vị hơi đắng, tính
hàn.
Quy
kinh: Vào kinh Phế
và vị.
Tác
dụng: phát hãn giải biểu,
trừ ôn dịch, điều hoà phần khí.
Chủ
trị: Trị thương hàn phát
sốt, nhức đầu khó chịu, mình nóng không ra mồ hôi.
Liều
dùng: Ngày dùng 12
- 16g.
Cách
bào chế:
Theo
Trung Y: Lấy phương thuốc Thanh Ôn Giải Độc Thang, sắc lấy hai nước đầu, cô lại
lấy 300ml nước thuốc, cho đậu đen vào nấu cho cạn hết nước và đậu đen
phồng to thì lấy ra để nguội, đổ vào thùng gỗ, đậy kín rồi để vào chỗ
nắng ấm hoặc cho vào nhà sấy 3 - 4 ngày, đợi cho toàn bộ lên meo không
mốc lấy ra phơi khô là được.
Mỗi
10 cân đậu đen thì dùng 20 thang Thanh ôn giải độc.
Bài
thuốc Thanh Ôn Giải Độc: Bạch chỉ 6g, Khương hoạt 8g, Huyền sâm 12g, Xích thược
8g, Sài hồ 6g, Thiên hoa phấn 8g, Liên kiều 12g, Cát căn 6g, Cát
cánh 8g, Cam thảo 6g, Xuyên khung 5g, Trúc diệp 4g, Hoàng cầm 8g, Sinh khương 3
lát.
Theo
kinh nghiệm Việt Nam: Có hai loại Đậu xị: Hàm đậu xị (đậu xị muối) và Đạm đậu
xị (đậu xị nhạt). Thường bào chế vào mùa hạ và mùa thu.
a)
Hàm đậu xị: Lấy đậu đen rửa sạch, ngâm nước muối 2 ngày đêm (1 cân đậu đen dùng
250g muối ăn và một lít nước), đem đồ vừa chín, lấy nước muối nói trên tẩm phơi
cho hết. Rải trên nia đã lót lá chuối (đã rửa sạch) và đậy lên trên 3 - 4 lớp
nữa, chèn xung quanh cho kín. ủ như vậy 3 ngày đêm, thỉnh thoảng mở ra xem thấy
lên meo vàng thì trộn đều. Lại ủ. Làm như vậy cho đủ 9 ngày đêm. Mang ra sấy ở
nhiệt độ 30 - 40o cho đến khô. Cho vào lọ đậy kín.
b)
Đạm đậu xị: Lấy đậu đen rửa sạch, ngâm nước thường 1 đêm, phơi qua cho ráo nước
đồ chín. Rải trên chiếc chiếu sạch cho đều, đợi ráo, lấy lá chuối khô sạch, ủ
kín
được
3 ngày giở ra xem, khi thấy lên meo vàng, đem phơi khô ráo, tưới nước cho đủ
ướt, cho vào thùng ủ kín bằng lá Dâu. Khi lên meo vàng thì ra phơi 1 giờ
lại tưới ủ như trên. Làm như vậy cho đủ 5 - 7 lần. Cuối cùng đem chưng rồi phơi
khô, cho vào bình đậy kín.
Bảo
quản: dễ mốc mọt, cần để
nơi khô ráo, đậy kín. Mùa mưa chú ý phơi sấy.
Kiêng
ky: không có ngoại cảm,
phong thì không nên dùng.