ĐỊA LONG
Tên
thuốc: Lumbricus.
Tên
khoa học: Pheritima
asiatica michaelssen.
Họ
Cự Dẫn (Megascolecidae)
Bộ
phận dùng: cả con. Đào lấy thứ
khoang cổ, tức là giun già,hay ở chỗ mô đất hoặc nền đình chùa, nhiều nhất ở
gốc bụi chuối lâu năm. Muốn dễ bắt giã lá Nghệ răm ngâm nước đổ lên, có giun
thì nó trườn lên. Không dùng thứ giun tự bò lên mặt đất giun có bệnh.
Tính
vị: vị mặn, tính hàn.
Quy
kinh: Vào ba kinh
vị, Thận và đại trường.
Tác
dụng: làm thuốc thanh
nhiệt, lợi thuỷ
Chủ
trị: Trị thương hàn phục
nhiệt ( nhiệt ẩn nấp trong cơ thể) điên cuồng, to bụng, hoàng đản, còn trị ác
sang, sốt rét (cấp, mạn), kinh phong, tràng nhạc v.v...
-
Co giật và co thắt do sốt cao: Dùng Địa long với Câu đằng, Bạch cương tàm và
Toàn yết.
-
Hội chứng ứ bế thấp nhiệt biểu hiện như các khớp đau, đỏ và sưng và suy yếu vận
động: Dùng Địa long với Tang chi, Nhẫn đông đằng và Xích thược.
-
Hội chứng ứ phong-hàn-thấp biểu hiện như các khớp đau và lạnh kèm suy yếu vận
động: Dùng Địa long với Thảo ô và Thiên nam tinh trong bài Tiểu Hoạt Lạc Đơn.
-
Bán thân bất toại do tắc kinh lạc, do thiếu khí và ứ máu: Dùng Địa long với
Đương qui, Xuyên khung và Hoàng kỳ trong bài Bổ Dương Hoàn Ngũ Thang.
-
Tích nhiệt ở bàng quang biểu hiện như đi tiểu ít: Dùng Địa long với Xa tiền tử
và Mộc thông.
-
Hen: Dùng Địa long với Ma hoàng và Hạnh nhân.
Liều
dùng: Ngày dùng 6 -
12g.
Cách
bào chế:
Theo
Trung Y:
-
Lấy 16 lạng giun đất, ngâm nước vo gạo nếp một đêm, vớt ra tẩm rượu một ngày,
sấy khô, cho lẫn xuyên tiêu, gạo nếp mỗi thứ 2 đồng rưỡi rồi sao chung. Hễ gạo
nếp chín vàng là được (Lôi Công Bào Chích Luận).
-
Hay dùng nướng khô tán bột, hoặc lẫn muối vào cho hoá ra nước, hoặc
đốt
tồn tính, hoặc để sống giã nát, tuỳ theo trường hợp mà dùng (Bản Thảo Cương
Mục).
Theo
kinh nghiệm Việt Nam: Bắt lấy giun khoang cổ, rửa sạch, dùng dao tre xâu vào
đầu nó, lách dọc một đường, rửa sạch trong ruột, nhúng vào nước ấm
cho nó hơi cứng và bớt nhớt, phanh nó trải lên giữa nong hoặc nia mà phơi, thấy
hơi se thì mang vào
sấy
khô, giòn, cất kín, hoặc mang bán cho hiệu thuốc. Khi dùng lấy giun khô tẩm
rượu hoặc tẩm gừng sao qua dùng hoặc tán bột.
-
Cũng bắt giun khoang cổ, ngâm nước vo gạo một đêm, rửa sạch, lại nhúng
vào nước ấm cho nó hơi săn lại, rồi mang phơi khô nửa chừng, lấy
vào bắt vuốt từng con cho nó đẹp và thẳng ra rồi sấy nhẹ cho khô giòn.
Khi dùng cũng tẩm rượu hoặc gừng sao qua như trên.
Bảo
quản: dễ bị sâu, cần để
nơi kín, khô ráo.
Liều
dùng: 5-15g (10-20g ở
dạng tươi).
Kiêng
kỵ: người hư hàn mà
không thực nhiệt thì kiêng dùng.
